古事記の原文『八千矛伝説』
『八千矛伝説』の原文
現在、古事記の原文は最低限の情報のみでお届けしております。詳細は『古事記の原文更新お休みのお知らせ』をご確認ください。
古事記の原文をそのまま載せても眠くなってしまうので、天武天皇の時代の人たちのセリフと合わせてお届けしています。
原文を記載するにあたってのルールについては、プロローグ内『原文掲載のルール』をご確認ください。
原文の概要

天武天皇
オオクニヌシが娶ったヤカミヒメだが、スセリビメを恐れ子供を置いて逃げ帰ってしまう。オオクニヌシは東北までヌナカワヒメへ求婚に行く。オオクニヌシとヌナカワヒメは互いに歌を贈り合い、結婚する。

安万侶
次から次へと女神様を ・ ・ ・ オオクニヌシ様ってプレイボーイなんですね ・ ・ ・

天武天皇
羨ましいだろ?

安万侶
なんでへーかがドヤるんですか。
原文&読み下し文

【原文】稗田阿礼
故、其八上比売者、雖率来、畏其嫡妻須世理比売而、其所生子者、刺挟木俣而返。故、名其子云木俣神、亦名謂御井神也。

【読み下し文】藤原不比等

【原文】稗田阿礼
此八千矛神、将婚高志国之沼河比売、幸行之時、到其沼河比売之家、歌曰、

【原文】稗田阿礼
夜知富許能 迦微能美許登波
夜斯麻久爾 都麻麻岐迦泥弖

【原文】稗田阿礼
登富登富斯 故志能久迩迩
佐加志売遠 阿理登岐加志弖

【読み下し文】藤原不比等

【原文】稗田阿礼
久波志売 阿理登伎許志弖
佐用婆比爾 阿理多多斯

【原文】稗田阿礼
用婆比迩 阿理加用婆勢
多知賀遠母 伊麻陀登加受弖

【読み下し文】藤原不比等

【原文】稗田阿礼
淤須比遠母 伊麻陀登加泥婆
遠登売能 那須夜伊多斗遠

【原文】稗田阿礼
淤曽夫良比 和何多多勢礼婆
比許豆良比 和何多多勢礼婆

【原文】稗田阿礼
阿遠夜麻迩 奴延波那伎奴
佐怒都登理 岐芸斯波登与牟

【原文】稗田阿礼
爾波都登理 迦祁波那久
宇礼多久母 那久那留登理加

【原文】稗田阿礼
許能登理母 宇知夜米許世泥
伊斯多布夜 阿麻波勢豆加比

【原文】稗田阿礼
許登能 加多理其登母 許遠婆

【原文】稗田阿礼
爾其沼河比売、未開戸、自内歌曰、

【読み下し文】藤原不比等
ここにその沼河比売、

【原文】稗田阿礼
夜知富許能 迦微能美許等
奴延久佐能 売迩志阿礼婆

【原文】稗田阿礼
和何許許呂 宇良須能登理叙
伊麻許曽婆 和杼理迩阿良米

【原文】稗田阿礼
能知波 那杼理爾阿良牟遠
伊能知波 那志勢多麻比曽

【原文】稗田阿礼
伊斯多布夜 阿麻波勢豆迦比
許登能 加多理碁登母 許遠婆

【読み下し文】藤原不比等
いしたふや

【原文】稗田阿礼
阿遠夜麻 比賀迦久良婆
奴婆多麻能 用波伊伝那牟

【原文】稗田阿礼
阿佐比能 恵美佐迦延岐弖
多久豆怒能 斯路岐多陀牟岐

【原文】稗田阿礼
阿和由岐能 和加夜流牟泥遠
曽陀多岐 多多岐麻那賀理

【原文】稗田阿礼
麻多麻伝 多麻伝佐斯麻岐
毛毛那賀爾 伊波那佐牟遠

【原文】稗田阿礼
阿夜爾 那古斐岐許志
夜知富許能 迦微能美許登

【原文】稗田阿礼
許登能 迦多理碁登母 許遠婆

【読み下し文】藤原不比等
事の 語言も 是をば
とうたひき。

【原文】稗田阿礼
故、其夜者、不合而、明日夜、為御合也。

【読み下し文】藤原不比等
用語解説

天武天皇
恐ろしいと思ってってこと。

天武天皇

天武天皇
新潟県糸魚川市に、ヌナカワヒメを祀る奴奈川神社があるよ。

天武天皇
妻を娶れなくてってこと。

天武天皇
美しい女性のこと。

天武天皇
「あり」は続けるとか繰り返すことを意味するから、繰り返し出かけてって意味。

天武天皇
「あり

天武天皇
着衣の上から重ね着する衣服ね。

天武天皇
まだ脱がないのにってこと。

天武天皇
寝ている家の戸をって意味。

天武天皇
押し揺さぶってってこと。

天武天皇
引っ張ってってこと。

天武天皇
違う違う。トラツグミっていう鳥ことな。

天武天皇
妖怪のヌエも、トラツグミに似た声で鳴くって『平家物語』に書いてある。

天武天皇
野の鳥ってことだけど、次の

天武天皇
これもさっきと同じような感じで、庭の鳥って意味であり

天武天皇
トラツグミもキジもニワトリも明け方に鳴くんだ。だから、夜が明けようとしていると表現したいわけね。

天武天皇
嘆かわしくもってこと。

天武天皇
たたいてやめさせてほしいってこと。

天武天皇
「アマ」にかかる枕詞なんだろうけど、意味はよくわからないんだ。

天武天皇
空を駆ける使者。鳥のことだろうな。

天武天皇
これを、事を語り伝える言葉に、しましょう、って感じかな。

天武天皇
なよなよとした草のようなって意味で、

天武天皇
入江の洲にいる水鳥のこと。孤立して、つがいになる相手がいないわけだ。

天武天皇
「な~そ」は「~しないでくれ」って意味。だからここは、殺さないでくださいませってとこね。

天武天皇
黒・夜・夕などの枕詞なんだが、意味はよくわからない。

天武天皇
満面の笑みをたたえて来てってこと。

天武天皇
「しろ」にかかる枕詞。栲はクワ科の植物コウゾのことで、それで作った綱は白いのよ。

天武天皇
泡のようにやわらかい雪のこと。

天武天皇
若々しい感じになるってこと。もうちょっと生々しくいえば、若々しくはち切れそうに見えるってとこ。

天武天皇
はっきりしないんだけど、そっと撫でるとか愛撫するって意味かな。

天武天皇
抱いてってことかな、たぶん。

天武天皇
手のこと。

天武天皇
巻き付けてってこと。

天武天皇
ここも意味がはっきりしなくて、足を伸ばしてとかいつまでも長くとか、諸説ある。

天武天皇
ちょっとややこしいんだが、「

天武天皇
例えようもなくとかひどくって意味。

天武天皇
恋しいとおっしゃらないでって感じかな。