古事記の原文『志毘と大魚』
『志毘と大魚』の原文
現在、古事記の原文は最低限の情報のみでお届けしております。詳細は『古事記の原文更新お休みのお知らせ』をご確認ください。
古事記の原文をそのまま載せても眠くなってしまうので、天武天皇の時代の人たちのセリフと合わせてお届けしています。
原文を記載するにあたってのルールについては、プロローグ内『原文掲載のルール』をご確認ください。
原文の概要

天武天皇
ヲケが即位する前のこと、一人の乙女を巡って、シビと歌を掛け合って争う。オケとヲケは相談して、謀反の罪でシビを殺す。

安万侶
歌の掛け合いで闘うって面白いですね。

天武天皇
ヲケの歌で終わっているってことは、次に繋げられなかったシビの負け、つまりヲケが勝ったわけだな。
原文&読み下し文

【原文】稗田阿礼
故、将治天下之間、平群臣之祖、名志毘臣、立于歌垣、取其袁祁命将婚之美人手。其嬢子者、菟田首等之女、名大魚也。爾袁祁命亦立歌垣。

【読み下し文】藤原不比等

【原文】稗田阿礼
於是志毘臣歌曰、

【読み下し文】藤原不比等
ここに志毘臣歌ひけらく、

【原文】稗田阿礼
意富美夜能 袁登都波多伝
須美加多夫祁理

【原文】稗田阿礼
如此歌而、乞其歌末之時、袁祁命歌曰、

【原文】稗田阿礼
意富多久美 袁遅那美許曽
須美加多夫祁礼

【原文】稗田阿礼
爾志毘臣、亦歌曰、

【読み下し文】藤原不比等
ここに志毘臣、また歌ひけらく、

【原文】稗田阿礼
意富岐美能 許許呂袁由良美
淤美能古能 夜幣能斯婆加岐
伊理多多受阿理

【原文】稗田阿礼
於是王子、亦歌曰、

【読み下し文】藤原不比等
ここに

【原文】稗田阿礼
斯本勢能 那袁理袁美礼婆
阿蘇毘久流 志毘賀波多伝爾
都麻多弖理美由

【原文】稗田阿礼
爾志毘臣愈忿、歌曰、

【読み下し文】藤原不比等
ここに志毘臣いよいよ

【原文】稗田阿礼
意富岐美能 美古能志婆加岐
夜布士麻理 斯麻理母登本斯
岐礼牟志婆加岐 夜気牟志婆加岐

【原文】稗田阿礼
爾王子、亦歌曰、

【読み下し文】藤原不比等
ここに

【原文】稗田阿礼
意布袁余志 斯毘都久阿麻余
斯賀阿礼婆 宇良胡本斯祁牟
志毘都久志毘

【原文】稗田阿礼
如此歌而、闘明各退。

【原文】稗田阿礼
明旦之時、意祁命、袁祁命二柱議云、

【原文】稗田阿礼
凡朝廷人等者、旦参赴於朝廷、昼集於志毘門。亦今者、志毘必寝。亦其門無人。故、非今者難可謀。即興軍囲志毘臣之家、乃殺也。

【読み下し文】藤原不比等
「
用語解説

天武天皇
男女が集まって歌を掛け合ったりする場のこと。

天武天皇
求婚の場でもあったから、今でいう街コンみたいなものかな。

天武天皇
第23代天皇で、諡は

天武天皇
あちらのほうの端のこと。

天武天皇
歌の下の句のこと。

天武天皇
大工が下手だからってこと。

天武天皇
心が緩んでいるからってこと。

天武天皇
潮の流れが速い浅瀬の波が折り重なっているところのこと。

天武天皇
ここは、泳いでくるってこと。

天武天皇
マグロのこと。

天武天皇
志毘臣とかけているんだ。

天武天皇
編み目をいくつも結んでってこと。

天武天皇
固く張り巡らせているがってこと。

天武天皇
大きな魚って意味で、「しび」にかかる枕詞。

天武天皇
これも大魚って名前の乙女と引っかけているんだろうな。

天武天皇
その大魚が離れてしまったらってこと。

天武天皇
歌を掛け合って夜を明かしてってこと。

天武天皇
第24代天皇で、諡は