古事記の原文『オオクニヌシの国造り』
『オオクニヌシの国造り』の原文
現在、古事記の原文は最低限の情報のみでお届けしております。詳細は『古事記の原文更新お休みのお知らせ』をご確認ください。
古事記の原文をそのまま載せても眠くなってしまうので、天武天皇の時代の人たちのセリフと合わせてお届けしています。
原文を記載するにあたってのルールについては、プロローグ内『原文掲載のルール』をご確認ください。
原文の概要

天武天皇
オオクニヌシは小さな神と出会う。小さな神はカムムスヒの子スクナビコナとわかる。2柱で国造りを進めるが、スクナビコナは常世の国に行ってしまう。オオクニヌシは海から光りながら来る神と出会う。オオクニヌシは言われるまま、その神を大和の三輪山に祀る。

安万侶
オオクニヌシ様、また手伝ってもらってる。

天武天皇
人望のなせるわざだな。

安万侶
ここまでお一人では何もしないって、いっそ清々しいですね。
原文&読み下し文

【原文】稗田阿礼
故、大国主神、坐出雲之御大之御前時、自波穂、乗天之羅摩船而、内剥鵝皮剥、為衣服、有帰来神。爾雖問其名不答。且雖問所従之諸神、皆白不知。

【読み下し文】藤原不比等

【原文】稗田阿礼
爾多迩具白言、此者久延毘古必知之、即召久延毘古問時、答白此者神産巣日神之御子、少名毘古那神。

【原文】稗田阿礼
故爾白上於神産巣日御祖命者、答告、此者実我子也。於子之中、自我手俣久岐斯子也。故、与汝葦原色許男命、為兄弟而、作堅其国。

【読み下し文】藤原不比等

【原文】稗田阿礼
故、自爾大穴牟遅与少名毘古那、二柱神相並、作堅此国。然後者、其少名毘古那神者、度于常世国也。

【原文】稗田阿礼
故、顕白其少名毘古那神、所謂久延毘古者、於今者山田之曽富騰者也。此神者、足雖不行、尽知天下之事神也。

【原文】稗田阿礼
於是大国主神、愁而告、吾独何能得作此国。孰神与吾能相作此国耶。是時有光海依来之神。

【読み下し文】藤原不比等
ここに大国主神、

【原文】稗田阿礼
其神言、能治我前者、吾能共与相作成。若不然、国難成。爾大国主神曰、然者治奉之状奈何。答言吾者、伊都岐奉于倭之青垣東山上。

【読み下し文】藤原不比等

【原文】稗田阿礼
此者坐御諸山上神也。

【原文】稗田阿礼
故、其大年神、娶神活須毘神之女、伊怒比売、生子、大国御魂神。次韓神。次曽富理神。次白日神。次聖神。(五柱)

【原文】稗田阿礼
又娶香用比売、生子、大香山戸臣神。次御年神。(二柱)

【原文】稗田阿礼
又娶天知迦流美豆比売、生子、奥津日子神。次奥津比売命、亦名、大戸比売神。此者諸人以拝竈神者也。

【原文】稗田阿礼
次大山咋神、亦名、山末之大主神。此神者、坐近淡海国之日枝山、亦坐葛野之松尾、用鳴鏑神者也。

【原文】稗田阿礼
次庭津日神。次阿須波神。次波比岐神。次香山戸臣神。次羽山戸神。次庭高津日神。次大土神、亦名、土之御祖神。(九柱)

【原文】稗田阿礼
上件大年神之子、自大国御魂神以下、大土神以前、并十六神。

【読み下し文】藤原不比等

【原文】稗田阿礼
羽山戸神、娶大気都比売神、生子、若山咋神。次若年神。次妹若沙那売神。次弥豆麻岐神。

【原文】稗田阿礼
次夏高津日神、亦名、夏之売神。次秋毘売神。次久久年神。次久久紀若室葛根神。

【原文】稗田阿礼
上件羽山之子以下、若室葛根以前、并八神。

【読み下し文】藤原不比等
上の件の羽山の子
用語解説

天武天皇
ああ、現在の島根県松江市美保関町の岬だな。

天武天皇
波頭のこと。

天武天皇
羅摩はガガイモのこと。その実を割ると、舟の形に似ているんだ。

天武天皇
ガチョウなんだが、ガガイモ舟に乗るくらいの小さな体には大きすぎるよな。

天武天皇

天武天皇
丸剥ぎってこと。

天武天皇
ヒキガエルのこと。

天武天皇
かかしの神。かかしは田んぼに立ってるアレな。

天武天皇
よくわからないんだが、小さな人ってとこかな。

天武天皇
手の指の間だな。

天武天皇
狭い所を通り抜けたとか、漏れたって意味。

天武天皇
海の彼方にあるという永遠に変わらない理想郷のこと。不老不死の国だとか、死後の世界とかいわれることもあるな。

天武天皇
かかしのこと。ずっと外に立っているから、世界のことをよく知っているってわけね。

天武天皇
よく私を祀ったならって意味。

天武天皇
『前』っていうのが、神を直接を指すのをさけて使う語なんだ。今でこそ「お前」っていうと見下した呼び方になるが、御前といえば貴い人のことを指したのさ。

天武天皇
青い山々が垣のように巡っていること。

天武天皇
奈良県桜井市にある三輪山の別名よ。三諸山とも書くな。

天武天皇
三輪にある

天武天皇
オオトシはスサノオの子だったよな。他に挿入する適当な場所がなかったのかもなー。

天武天皇
オオトシの系譜には、意味がはっきりしない神も多いが、割とメジャーな神社の祭神も含まれるから、簡単に紹介していこうか。

安万侶
なんか、生活とか農業に関係する神様が多いような ・ ・ ・ 。

天武天皇
だな。そのくらい昔の人々にとって稲作は、生きていくのに欠かせなかったわけだ。